Το DNA σου...(NTR)

..."Να σου ποιος είσαι", φαίνεται να υποστηρίζουν οι επιστήμονες, επικαλούμενοι μελέτες και έρευνες. Ποιος δεν θέλει να "πετάει" από ευτυχία και χαρά, κάθε μέρα - όλη μέρα;

Ωστόσο, οι συνθήκες που διέπουν την ζωή μας και οι εξωγενείς αντιξοότητες, παρεμβαίνουν με το «έτσι θέλω» στην εκ φύσεως καλή μας διάθεση και στολίζουν το μουτράκι μας με μια διόλου χαριτωμένη - κατσούφικη έκφραση.

Μην βιαστείτε, όμως, να αποδώσετε ευθύνες στον εαυτό σας για το οποιοδήποτε συναίσθημα λύπης ή χαράς, καθώς, όπως όλα δείχνουν, το θέμα χρήζει αναδρομής στο οικογενειακό μας ιστορικό, ικανής να μας φέρει αντιμέτωπους, με την ίδια μας την οικογένεια.

Γονίδια: πόσο τελικά είναι συνυφασμένα με τον ευτυχή μας βίο;

Πρωτοπόρος στην έρευνα για την απάντηση αυτού του ερωτήματος είναι ο Ντέιβιντ Λίκεν, καθηγητής Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Στην έρευνα που διεξήγαγε το 1996, μελέτησε χιλιάδες μονοζυγωτικά και διζυγωτικά δίδυμα μέσης ηλικίας, προκειμένου να καταλάβει αν τελικά η κοινή τους αφετηρία, τους επιφύλασσε και κοινή μοίρα. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ένα διόλου ευκαταφρόνητο 50%, ως παράγοντα επιρροής για την υποκειμενική τους ευτυχία, ακόμα και αν ο ένας ήταν ανύπαντρος ή άνεργος και άλλος επαγγελματικά αποκαταστημένος και πατέρας. Ένα 42% κατέχουν οι περιστάσεις μέσα από τις οποίες διαμορφώνουμε την καθημερινότητά μας, ενώ μόλις 8% αφορά εξωτερικούς παράγοντες.

Και αυτό γιατί; Επειδή γονιδιακά όλοι οι άνθρωποι τείνουμε να έχουμε μια στάση ζωής, μια κοσμοθεωρία που μέσα από την επιστήμη εξηγείται από το ποιο ημισφαίριο του εγκεφάλου μας χρησιμοποιούμε περισσότερο. Οι άνθρωποι που είναι φύσει αισιόδοξοι, εξωστρεφείς και βλέπουν κάθε αναποδιά σαν την δοκιμασία που θα τους κάνει καλύτερους, χρησιμοποιούν κατά βάση τον αριστερό προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου τους. Σε αντίθεση, τον δεξί, χρησιμοποιούν εκείνοι που συνηθίζουν να βλέπουν το ποτήρι ''μισοάδειο'', έχοντας πάντα μια αρνητικότητα ή μια εσωστρέφεια που δεν τους αφήνει να ποτέ να χαλαρώσουν.

Το ποιο από τα δύο μέρη χρησιμοποιεί ο καθένας μας δεν είναι θέμα τύχης, ούτε έχει να κάνει με κάτι ασαφές, αλλά πρόκειται για τα ποσοστά ντοπαμίνης και σεροτονίνης που εκκρίνει ο οργανισμός μας (δηλαδή τους νευροδιαβιβαστές που μεταφέρουν ''δεδομένα'' από το ένα κύτταρο στο άλλο). Οι δυο αυτοί ''ταχυδρόμοι'' σχετίζονται με το αίσθημα ανταμοιβής και ηθικής ικανοποίησης που συνοδεύουν κάθε ευτυχισμένη στιγμή στη ζωή μας. Άρα, η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα, πως ο καθένας από εμάς, ''κουβαλά'' το ευτυχισμένο ή μη ''πεπρωμένο'' του, με τον ίδιο τρόπο που ''κουβαλά'' τα μαύρα ή ξανθά μαλλιά του. Επομένως, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες αρνητικές επιδράσεις που διέπουν την ζωή μας και μας κάνουν προσωρινά ''κλειστούς'' ή ''αρνητικούς'', αυτό δεν πρόκειται να διαρκέσει παραπάνω από όσο ''αντέχουν'' τα φύσει ''ευτυχισμένα'' γονίδια μας (και μόνο γι' αυτό οφείλουμε ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στη μαμά μας).

Ο Λίκεν, συγκεκριμένα, υποστήριζει πως το να ελπίζει κάποιος ν' αλλάξει τα βιολογικά του γονίδια, είναι τόσο μάταιο, όσο και να προσπαθεί να αλλάξει το ύψος του. Παρόλο, πάντως, που η έρευνα του Λίκεν χαίρει επιστημονικής αποδοχής, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και άλλοι παράμετροι. Κανείς δεν θα μπορούσε να μιλήσει για ένα ''γονίδιο ευτυχίας'', όταν ο ίδιος ο Λίκεν, λίγο πριν τον θάνατό του είπε πως ακόμα και αν ο ίδιος βρίσκεται γονιδιακά στον μέσο όρο ευτυχίας, φροντίζει κατά καιρούς τον ξεπερνά, διαβάζοντας βιβλία, φτιάχνοντας γλυκά ή απλά καλλιεργώντας φυτά στον κήπο του. Αν ακόμα και ο ίδιος ο δημιουργός της έρευνας, προσπαθεί να ξεπερνά το πρόσταγμα της γονιδιακής του ''μοίρας'' μέσα από τις καθημερινές του συνήθειες, αυτό σημαίνει πως ακόμα και αν καταγόμαστε από την πιο δύσμοιρη, οικογένεια, αυτό δεν σκιαγραφεί την πορεία μας. Η γονιδιακή μας προδιάθεση στο κυνήγι της ευτυχίας αποτελεί μόνο το βοηθητικό ''background''. Το γενετικό μας απόθεμα θα ''σηκώσει τα χέρια ψηλά'' σε οποιαδήποτε διάθεση μας θελήσει να το υπερνικήσει. Η κληρονομικότητα αποτελεί μονάχα την ''αφετηρία'' της πορείας μας και όσο καλή ή κακή και να είναι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να προδικάσει το ''κυρίως θέμα'', πόσο μάλλον το τέλος της.

Πέρα όμως από τις επιταγές του γονιδιώματός μας σε σχέση με την ευτυχία, τίποτα δεν την επηρεάζει περισσότερο από το γεγονός ότι όλοι μας είμαστε άνθρωποι.

Ο Έντουαρτ Ντίνερ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, ενίσχυσε αυτή την πεποίθηση, διεξάγοντας έρευνα πάνω στο ''φλέγον'' ζήτημα της ευτυχίας και πώς τελικά αυτή σχετίζεται με τον άνθρωπο. Διαπίστωσε πως μια σωρεία κοινών παραγόντων, μας χαρακτηρίζουν, ανεξάρτητα από τις βιολογικές μας καταβολές. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γίνονται πιο ευτυχισμένοι, όταν γίνονται πλούσιοι, όταν παίρνουν μια προαγωγή που αυτομάτως τους χαρίζει μια καλύτερη οικονομική ευελιξία, πόσο μάλλον όταν τα εν λόγω χρήματα είναι ήδη δεδομένα από την οικογένειά τους. Μπορεί τα χρήματα να μην φέρνουν την ευτυχία, σύμφωνα με την λαϊκή ρήση, ωστόσο, η προσμονή για αυτά, η προσμονή της προαγωγής, η προσμονή για το πορτοφόλι που περιμένουμε με αγωνία να γεμίσει, αποτελεί και την μεγαλύτερη εκδήλωση της ζητούμενης ευτυχίας μας.

Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τους μαθητές σχολείων, στους οποίους παρατηρήθηκε, πως αυτοί με υψηλούς βαθμούς δεν είναι ευτυχέστεροι από μαθητές με χαμηλούς βαθμούς, αλλά και οι δύο ομάδες αναστατώνονται εξίσου όταν οι βαθμοί τους πέφτουν.

Επιπλέον, έρευνες υποδεικνύουν την σημασία του περίφημου "χάσματος γενεών". Ενώ κάποιος θα περίμενε η νεότητα να "ξεχειλίζει" από φρεσκάδα και αισιοδοξία, το Κέντρο Ελέγχου Πρόσληψης Ασθενειών των ΗΠΑ, μας ενημερώνει πως οι νέοι μεταξύ 20-25 ετών, όχι μόνο δεν είναι χαρούμενοι, αλλά παραμένουν θλιμμένοι και αγχώδεις για το αβέβαιο "αύριο", παραπάνω από 4 με 5 μέρες το μήνα. Αντίθετα, η γκάμα ηλικίας από 65 μέχρι 74, θα στεναχωρηθεί κατά μέσο όρο μόλις 2 με 3 μέρες μηνιαίως, αφού κατά γενική ομολογία, έχει λύσει ή έχει συμφιλιωθεί με -σχεδόν- όλα της τα προβλήματα.

Επίσης, μεγάλο αποδεικνύεται και το χάσμα μεταξύ παντρεμένων και ανύπαντρων. Σύγχρονες έρευνες αναφέρουν πως οι παντρεμένοι άνθρωποι, ή αυτοί που εκφράζουν διάθεση για να παντρευτούν έχουν μια πιο ευχάριστη οπτική στα πράγματα. Όντας περισσότερο διαθέσιμοι να "δώσουν", να "νοιώσουν" και να μοιραστούν, αποκτούν "αισιόδοξα" αντισώματα, που τους εξοπλίζουν με υγεία και αισιοδοξία για ένα πιο υποσχόμενο μέλλον. Αντίθετα, οι άνθρωποι που ποτέ τους δεν εξέφρασαν αυτήν την επιθυμία, είναι γιατί προφανώς δεν την ένιωσαν ή γιατί οι προτεραιότητες τους ήταν πάντα υψηλότερες από ένα καλοζεσταμένο φαγητό ή μια θερμή αγκαλιά, γεγονός που στο πέρασμα των χρόνων, τους κάνει ακόμα πιο εσωστρεφείς και τους ωθεί να προσπαθούν να βρουν ικανοποίηση μέσα από το "εγώ" τους.

Μια άλλη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους ανθρώπους, είναι αυτή του τόπου κατοικίας. Όσοι είχαν την "τύχη" να γεννηθούν στην Καλιφόρνια, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις ΗΠΑ την προηγούμενη δεκαετία, τείνουν λόγω ευνοϊκών καιρικών συνθηκών να είναι πιο ευτυχισμένοι, πιο καλοδιάθετοι και με μεγαλύτερη ενέργεια για ζωή.

Αντίστοιχα, οι κάτοικοι των Μεσοδυτικών Πολιτειών, που εκ των πραγμάτων δεν έχουν ούτε τόσο φωτεινό ήλιο, αλλά ούτε τόσο "φιλικό" κλίμα θεωρούν τους εαυτούς τους πιο "άτυχους" και την ζωή τους πιο "αδιάφορη".

Τι μας μένει, λοιπόν; Ποιόν να ενοχοποιήσουμε ή να ευχαριστήσουμε για το ποιόν της ζωής μας; Μήπως η μαμά μας, αντί για προφανή προίκα, μας άφησε μια "υπόγεια" ευτυχία που θα μας συνοδεύει ακόμα και αν γίνουμε οι πιο στυγνοί δολοφόνοι, ή μήπως το εύκρατο κλίμα της Ελλάδας, δεν μας αφήνει περιθώρια για πίκρες;

Ωστόσο, αν δεχτούμε πως όλοι ανήκουμε σε ένα "τσουβάλι", σε ένα γεωγραφικό σύνορο που το πολύ-πολύ να παραλλάσσεται με μερικές επιμέρους ιδιαιτερότητες, ίσως ξεχάσουμε να αναγνωρίζουμε την μοναδικότητά μας, μια μοναδικότητα, που ως κομματάκι του παζλ, συμπληρώνει κάθε γονιδιακή, κλιματική ή περιβαλλοντολογική προδιάθεση που κουβαλάμε στο κυνήγι της ευτυχίας.
"Αν θέλεις να είσαι ευτυχισμένος, απλά γίνε".