ΧΑΠ.... (NTR)

Ξυπνάτε το πρωί με έντονο βήχα ή δύσπνοια και σκέπτεστε ότι είναι ένας απλός τσιγαρόβηχας; Τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από αποβολή πτυέλων; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, όσο νομίζετε. Μπορεί να πάσχετε από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και να μην το γνωρίζετε. Μια επίσκεψη σε έναν πνευμονολόγο θα σας διαφωτίσει και θα σας ωθήσει στο να λάβετε τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της υγείας σας.
Η 20ή Νοεμβρίου έχει οριστεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), ως Παγκόσμια Ημέρα Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας, σαν μια προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τη νόσο. Η απόφαση της ΠΟΥ δεν ελήφθη τυχαία καθώς τα επιστημονικά στοιχεία είναι ανησυχητικά.
Η ΧΑΠ ευθύνεται ετησίως για περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως, αναγόμενη σε τέταρτη αιτία θανάτου (μετά από τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού). Το δυσάρεστο είναι ότι ο αριθμός των θανάτων αναμένεται να αυξηθεί στις επόμενες δεκαετίες, κυρίως διότι ο αριθμός των καπνιστών παρουσιάζει αυξητική τάση και τα μέτρα για τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν φαίνεται να αποδίδουν. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το 2000 καταγράφηκαν 2,74 εκατομμύρια θάνατοι από ΧΑΠ.
Ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι ο αριθμός των ασθενών με ΧΑΠ τα επόμενα χρόνια, αναμένεται να σημειώσει αύξηση κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Στοιχεία από πρόσφατη μελέτη της ομάδας ΧΑΠ, της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, υπολογίζουν τους πάσχοντες στο 8,4% του γενικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν το γνωρίζουν.
Το κόστος για την πρόληψη και θεραπεία της νόσου είναι τεράστιο και εκτιμάται ότι η ΧΑΠ μπορεί να οδηγήσει σε χρεοκοπία ακόμα και τα πιο εύρωστα και οργανωμένα συστήματα υγείας.
Το αποτέλεσμα είναι η υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών, καθώς η προχωρημένη μορφή της νόσου προκαλεί αναπνευστική ανεπάρκεια, φτάνοντας σε σημείο να τα καθηλώνει στο σπίτι.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό έντυπο European Respiratory Journal σε δείγμα 3.265 ασθενών με ΧΑΠ, επισημαίνει ότι οι πάσχοντες από αυτή μπορεί να υποφέρουν, με αποτέλεσμα η νόσος να επηρεάζει καθοριστικά την ικανότητά τους να πραγματοποιούν οικιακές εργασίες (43%), να κοιμούνται (38%), να μετέχουν σε οικογενειακές δραστηριότητες (34%) και να έχουν σεξουαλική ζωή (30%).
Τι είναι η ΧΑΠ
Το κύριο χαρακτηριστικό της ΧΑΠ είναι η μείωση της ροής του αέρα στους πνεύμονες και κατά συνέπεια η εμφάνιση δυσχέρειας στην εκπνοή και την εισπνοή. Οι αεραγωγοί στενεύουν και ο αέρας παγιδεύεται μέσα στους πνεύμονες με αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται.
H ΧΑΠ δεν είναι μία νόσος αλλά είναι μία ομάδα νόσων με κοινά χαρακτηριστικά. Στη ΧΑΠ περιλαμβάνονται η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα, νόσοι που προκαλούν βλάβη στις αεροφόρες οδούς μέχρι και τα μικρότερα τμήματα τους, που ονομάζονται κυψελίδες. Οι βλάβες που προκαλούν αυτές οι νόσοι δημιουργούν βρογχόσπασμο, δηλαδή σύσπαση των μυών που περιβάλουν τις αεροφόρες οδούς και επομένως τη μείωση της διαμέτρου τους. Επίσης στο εσωτερικό τοίχωμα των βρόγχων παρατηρείται χρόνια φλεγμονή, που επιδεινώνει την κατάσταση. Τέλος οι αδένες που παράγουν βλέννη με σκοπό την ύγρανση των βρόγχων, λόγω της φλεγμονής των αεραγωγών παράγουν πολύ μεγάλες ποσότητες βλέννης και μάλιστα κακής ποιότητας, επιπλέκοντας ακόμη περισσότερο το πρόβλημα. Στο εμφύσημα, το πρόβλημα εντοπίζεται εντελώς περιφερικά, στις κυψελίδες, οι οποίες καταστρέφονται εξ' αιτίας της χρόνιας φλεγμονής. Η βλάβη αυτή είναι μη αναστρέψιμη.

Πως προκαλείται

Η ΧΑΠ προκαλείται από πολλούς παράγοντες, όμως δύο είναι οι σημαντικότεροι, το κάπνισμα και η μόλυνση της ατμόσφαιρας, ή του περιβάλλοντος εργασίας. Υπάρχουν βεβαίως και περιπτώσεις κληρονομικού εμφυσήματος αλλά όλες οι υπόλοιπες αιτίες είναι σπάνιες και αυτό δείχνει πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο σημερινός τρόπος ζωής μας, και ιδίως το κάπνισμα, στην ανάπτυξη της νόσου.

Πρώιμη διάγνωση

Η πρώιμη διάγνωση της ΧΑΠ αποτελεί το κλειδί της επιτυχούς αντιμετώπισής της και σίγουρα χαρίζει στον ασθενή μία μοναδική ευκαιρία να αλλάξει τον τρόπο ζωής του. Ο χρόνιος επίμονος βήχας, ιδίως ο πρωινός βήχας, δεν αποτελεί "φυσικό" επακόλουθο του καπνίσματος και δεν πρέπει να αφήνει τον καπνιστή αδιάφορο.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, γύρω στην ηλικία των 45 ετών παρατηρείται δυσκολία στη αναπνοή κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης όπως το ανέβασμα μιας ανηφόρας ή μιας σκάλας. Αυτή η δυσκολία δεν οφείλεται στην ηλικία, ή στην έλλειψη άσκησης όπως πολλοί πιστεύουν αλλά είναι πιθανότατα αποτέλεσμα της χρόνιας φλεγμονής των βρόγχων και αποτελεί ένα από τα πρώτα στάδια της νόσου. Ακόμη, τέτοιοι ασθενείς υποφέρουν από μεγάλη επιδείνωση της αναπνευστικής λειτουργίας κατά την διάρκεια λοιμώξεων του αναπνευστικού. Απότομη επίταση του βήχα, αύξηση των εκκρίσεων και δύσπνοια με ολοένα λιγότερη σωματική κόπωση ίσως να υποδηλώνουν κάποια λοίμωξη και δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύονται από πυρετό.
Κάθε ασθενής με ιστορικό έκθεσης σε έναν από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου που εκδηλώνει αυτά τα συμπτώματα πρέπει να υποβάλλεται σε λειτουργικό έλεγχο της αναπνοής δηλαδή, σπιρομέτρηση και αξιολόγηση του βαθμού απόφραξης των αεραγωγών.

Αίτια υποδιάγνωσης της νόσου

Οι περισσότεροι άνθρωποι με συμπτώματα ΧΑΠ δεν επισκέπτονται τον ιατρό τους και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αγνοούν τελείως τη νόσο, συμβιβαζόμενοι με τις ενοχλήσεις που έχουν, οι οποίες αρχίζουν ήπια και εξελίσσονται σταθερά. Η ενημέρωση λοιπόν του κοινού κρίνεται αναγκαία διότι θα συμβάλλει στην πρώιμη διάγνωση της νόσου πριν αυτή οδηγήσει τον ασθενή σε σημαντική μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας που εκδηλώνεται με δύσπνοια.

Θεραπεία

Είναι σημαντική η επαφή με τον ιατρό ήδη από τα πρώιμα στάδια της νόσου γιατί με την κατάλληλη αγωγή και την διακοπή του καπνίσματος πολλές από τις βλάβες θα υποστρέψουν και η ποιότητα ζωής θα καλυτερέψει. Στην πραγματικότητα εάν δεν διακοπεί το κάπνισμα καμία προσπάθεια δεν θα είναι τόσο αποτελεσματική όσο θα θέλαμε και η νόσος θα προχωρά ολοένα προς το χειρότερο. Είναι επίσης σημαντική από τον ασθενή με ΧΑΠ, η εκμάθηση σωστών αναπνευστικών τεχνικών και "σωστού βήχα", δηλαδή βήχα ο οποίος θα απομακρύνει την περίσσεια της βλέννης χωρίς να κουράζει. Η καθημερινή φυσική δραστηριότητα και η σωστή άσκηση θα βοηθήσουν τον ασθενή να νιώσει καλύτερα.
Πολλά διαφορετικά φάρμακα χρησιμοποιούνται σήμερα για την αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Με την σωστή συνεργασία με τον ιατρό θα βρεθεί το καλύτερο για την κάθε περίπτωση φάρμακο. Σε γενικές γραμμές τα φάρμακα αυτά διαστέλλουν τους μύες των βρόγχων (βρογχοδιασταλτικά) ώστε να μειώσουν τον βρογχόσπασμο και να διευκολύνουν την αναπνοή, ή δρουν μειώνοντας την φλεγμονή (αντιφλεγμονώδη) που υπάρχει στις αεροφόρες οδούς, ή ρευστοποιούν τις παχύρρευστες εκκρίσεις (βλεννολυτικά) των βρόγχων.
Χορηγούνται με διάφορους τρόπους και με διάφορες συσκευές που σκοπό έχουν να οδηγήσουν την μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα φαρμάκου, με τις λιγότερες παρενέργειες, στο σωστό μέρος δηλαδή στους πνεύμονες.
Βεβαίως είναι σημαντική η αντιμετώπιση των λοιμώξεων με τα κατάλληλα φάρμακα (αντιβιοτικά) και η χορήγηση του αντιγριπικού εμβολίου στις αρχές του Φθινοπώρου. Τέλος ο ιατρός θα κρίνει εάν θα χρειαστεί και υποβοηθητική θεραπεία με χορήγηση οξυγόνου, το οποίο λαμβάνεται με ειδική συσκευή.

Τσιγάρο, υγεία και σεξουαλική απόδοση

Το κάπνισμα. φαίνεται να συνδέεται δoσολογικά με την αθηροσκλήρυνση. Θεωρείται σήμερα σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ένας καπνιστής, έχουν υπολογίσει οι επιστήμονες, έχει 2 ή και 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει έμφραγμα από έναν μη καπνιστή. Θα μειώσουμε τον κίνδυνο αν διακόψουμε το κάπνισμα. Επίσης και οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά και καπνίζουν, ο κίνδυνος εμφράγματος μεγαλώνει. Επίσης για τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια το κάπνισμα θεωρείται ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου, που είναι αιτία προσωρινής ή μόνιμης αναπηρίας ή και θανάτου ακόμη. Οι καπνιστές παρουσιάζουν θνησιμότητα και διπλάσια από τους μη καπνιστές.
Ο καπνιστής έχει 3-6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει καρκίνο του λάρυγγα και ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος αν συγχρόνως καταναλώνει μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος. Ο κίνδυνος είναι 4-7 φορές μεγαλύτερος και για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, για καρκίνο του ρινοφάρυγγα είναι δύο φορές μεγαλύτερος και για καρκίνο του οισοφάγου είναι 2-β φορές μεγαλύτερος. Επίσης, το κάπνισμα ευθύνεται για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, του παγκρέατος, του νεφρού και του ήπατος. Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθυστερεί την ανάπτυξη του παιδιού. Γυναίκες που καπνίζουν αποβάλλουν συχνότερα, ενώ ενδέχεται να έχουν και πρόωρο τοκετό.


Το πεπτικό έλκος είναι 117 φορές συχνότερο στους καπνιστές, παρά στους μη καπνιστές. Αν κόψουμε το κάπνισμα θα έχουμε γρήγορη βελτίωση των συμπτωμάτων και επιτάχυνση της επούλωσης του έλκους. Οι καπνιστές που προσβάλλονται από λοίμωξη του αναπνευστικού χρειάζονται περισσότερό χρονικό διάστημα για να αναρρώσουν αν χρειαστεί να χειρουργηθούν. Οι μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι συχνότερες στους καπνιστές από ότι στους μη καπνιστές. Ο καπνός περιέχει μεγάλο αριθμό καρκινογόνων ουσιών και επιδημιολογικά στοιχεία πείθουν για τη σχέση του καπνίσματος σε μια σειρά από κακοήθεις νεοπλασίες.
Το κάπνισμα θεωρείται ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα, ο οποίος είναι 10 φορές συχνότερος στους καπνιστές, από ότι στους μη καπνιστές. Ο δε κίνδυνος αυξάνει, όσο αυξάνει η ποσότητα και η διάρκεια του καπνίσματος. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης τόσο λιγότερο ελαττώνεται με τη διακοπή του καπνίσματος. Μικρότερος είναι ο κίνδυνος σε καπνιστές τσιγάρων με φίλτρο, σε καπνιστές πούρων και πίπας, και στους καπνιστές που δεν εισπνέουν τον καπνό.
Το κάπνισμα σε κλειστό χώρο δημιουργεί υψηλή συγκέντρωση ορισμένων βλαπτικών ουσιών που μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σε μη καπνιστές που πάσχουν από διάφορα νοσήματα. Το κάπνισμα των γονιών μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών τους. Όσοι δεν καπνίζετε, αποφύγετε χώρους όπου υπάρχουν καπνίζοντες.

Κάπνισμα και σεξουαλική ανικανότητα

Οι άνδρες που καπνίζουν ένα πακέτο τσιγάρα ή περισσότερο κάθε μέρα, έχουν 39% πιο πολλές πιθανότητες να είναι σεξουαλικά ανίκανοι λόγω στυτικών δυσλειτουργιών σε σύγκριση με άνδρες που δεν καπνίζουν.
Το κάπνισμα μικραίνει τη διάρκεια της ζωής. Προκαλεί αθηρωμάτωση και αρτηριοσκλήρυνση στις αρτηρίες. Είναι αιτία καρδιακών παθήσεων, στηθάγχης, εμφράγματος και καρκίνου.
Οι αρτηρίες που υφίστανται βλάβες δεν είναι μόνο οι στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς. Και οι υπόλοιπες αρτηρίες στον οργανισμό (όπως για παράδειγμα στον εγκέφαλο, κάτω μέλη, νεφρούς, γεννητικά όργανα και αλλού) παθαίνουν βλάβες με απρόβλεπτες συνέπειες.
Στους άνδρες η καλή κατάσταση των αρτηριών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για καλή, αποτελεσματική στύση. Η αθηρωμάτωση και στένωση των αρτηριών αυτών προκαλεί στυτικές δυσλειτουργίες.
Αυστραλοί και Βρετανοί γιατροί διεξήγαγαν επιδημιολογική έρευνα (Australian Study for Health and Relationships) σε 8.400 άνδρες, ηλικίας από 16 έως 59 ετών.
Τα αποτελέσματα ρίχνουν φως στη σχέση καπνίσματος και σεξουαλικής ανικανότητας των ανδρών:
Από το σύνολο των ανδρών, περίπου 10% δήλωσαν ότι είχαν πρόβλημα στύσης που διήρκεσε περισσότερο από 1 μήνα κατά το χρόνο που προηγήθηκε της έρευνας
Περισσότεροι από 25% όλων των συμμετεχόντων ήσαν καπνιστές. Περίπου 1 στους 5, κάπνιζε 1 πακέτο την ημέρα ή λιγότερο. Μόλις 6% κάπνιζαν 1 πακέτο την ημέρα ή περισσότερο
Οι άνδρες που κάπνιζαν 1 πακέτο την ημέρα ή λιγότερο, σε σύγκριση με τους άνδρες μη καπνιστές, είχαν 24% περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν ότι παρουσίαζαν προβλήματα διατήρησης της στύσης
Οι άνδρες όμως που κάπνιζαν περισσότερο από 1 πακέτο τσιγάρα την ημέρα, είχαν 39% περισσότερες πιθανότητες για να αναφέρουν ότι είχαν προβλήματα στύσης σε σύγκριση με άνδρες μη καπνιστές
Οι άλλες καταστάσεις που βρέθηκαν να αυξάνουν τον κίνδυνο για στυτικές δυσλειτουργίες, ήταν η αύξηση της ηλικίας και τα καρδιαγγειακά προβλήματα
Η ήπια κατανάλωση αλκοόλ, 1 έως 2 ποτήρια την ημέρα, βρέθηκε να μειώνει τον κίνδυνο προβλημάτων στύσης
Το συμπέρασμα των Αυστραλών και Βρετανών γιατρών είναι ότι η σεξουαλική ανικανότητα λόγω στυτικών δυσλειτουργιών, αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας σε περίπου 10% των ανδρών, ηλικίας 16 έως 59 ετών, στην Αυστραλία.
Το κάπνισμα συσχετίζεται με τα προβλήματα στύσης. Όσο πιο πολλά τσιγάρα καπνίζει ένας άνδρας τόσο πιο πολύ αυξάνεται ο κίνδυνος προβλημάτων σεξουαλικής ανικανότητας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που έρευνες τεκμηρίωσαν τη σχέση καπνίσματος και σεξουαλικών προβλημάτων λόγω ανεπάρκειας στύσης.
Σίγουρα στους άνδρες, το κάπνισμα δεν βοηθά την αρρενωπότητα τους. Είναι σημαντικό στα προγράμματα προαγωγής της υγείας του πληθυσμού, να τονίζεται η σχέση καπνίσματος και σεξουαλικής ανικανότητας με στόχο τη μείωση του καπνίσματος στους άνδρες.
Οι ανησυχίες για προσβολή από καρκίνο πνεύμονα και έμφραγμα, οδηγεί αρκετούς ανθρώπους στο να διακόπτουν το κάπνισμα.
Είναι πιθανόν, ο φόβος των ανδρών για απώλεια των σεξουαλικών τους δυνατοτήτων λόγω του καπνίσματος να αποτελεί ένα σοβαρό κίνητρο για να διακόψουν την θανατηφόρα αυτή συνήθεια.
Το κάπνισμα δεν επηρεάζει τις τιμές ούτε της χοληστερίνης ούτε των τριγλυκεριδίων. Όμως, αυξημένες τιμές χοληστερίνης στο αίμα και το κάπνισμα, θεωρούνται σήμερα θανατηφόρος συνδυασμός, γιατί το ένα πολλαπλασιάζει τη βλαπτική επίδραση του άλλου στην καρδιά και τα αγγεία.
Και ένα τσιγάρο βλάπτει
Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι το κάπνισμα και τα καρδιαγγειακά πάνε χέρι χέρι. Ποιος θα περίμενε όμως ότι αρκούν ένα με τέσσερα τσιγάρα την ημέρα για να τριπλασιαστεί ο κίνδυνος που διατρέχει κάποιος να πεθάνει από καρδιοπάθειες; Και όμως, σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε εκτενής και πολύχρονη μελέτη νορβηγών επιστημόνων η οποία δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης Tobacco Control. Οι νορβηγοί επιστήμονες παρακολούθησαν 43.000 άνδρες και γυναίκες από τα μέσα της δεκαετίας του 70 ως το 2002, καταγράφοντας την πορεία της υγείας τους και τις συνήθειές τους. H στατιστική ανάλυση των δεδομένων που συνελέγησαν όχι μόνο επιβεβαίωσε παλαιότερες μελέτες σύμφωνα με τις οποίες το κάπνισμα συνδέεται άμεσα με τα εγκεφαλικά, τα εμφράγματα και διάφορους τύπους καρκίνου (θυμίζουμε ότι περισσότεροι από το 90% των καρκίνων του πνεύμονα αποδίδονται στο κάπνισμα), αλλά κατέδειξε και κάτι νέο: ότι δεν υπάρχει ασφαλής δόση καπνίσματος. Με άλλα λόγια, ακόμη και όσοι δεν καπνίζουν πολλά τσιγάρα την ημέρα και θεωρούν ότι δεν κινδυνεύουν με τα τρία-τέσσερα τσιγάρα που καπνίζουν κάθε βράδυ με την παρέα, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά σε σχέση με τους μη καπνιστές. H επιλογή είναι δική σας...